Nên công khai dịch vụ thám tử ở Việt Nam

Theo Thám tử Tấn Phát khi xã hội có cầu thì ắc phải có cung, miễn là vấn đề không vi phạm về đạo đức xã hội, giúp ích cho đời và không ảnh hưởng tới pháp luật thì nên công nhận. Dù rằng nghề thám tử có những điểm nhạy cảm, nhưng càng công khai thì càng dễ quản lý, nhà nước có nguồn thu thuế đáng kể hơn nữa nghề nào cũng vậy cũng có người tốt, kẻ xấu. Ai sai thì xử lý người đó chứ không nên để chuyện “con sâu làm rầu nồi canh” rồi ảnh hưởng tới cục diện của toàn ngành.

Theo số liệu thống kê của văn phòng thám tử tại Bình Dương trực thuộc công ty thám tử tư Tấn Phát thì nghề thám tử ở Việt Nam mặt dù đã ra đời từ năm 1962, lúc đó được thám tử tư Lê Văn Lương thành lập tại đường Paster Việt Nam (hiện nay Lê Văn Lương được xem là ông tổ nghề của thám tử tư – ông tổ của nghề thám tử). Nhưng mãi đến năm 2000 thì nghề thám tử tư tại Việt Nam mới phát triển mạnh ( thời điểm này cũng chính là lúc trung tâm thám tử tư Tấn Phát ra đời và hoạt động bán chuyên nghiệp tại Sài Gòn), cũng dễ hiểu thôi bỡi vì Việt Nam chỉ thật sự phát triển khi bắt đầu mở cửa và hội nhập kinh tế với các nước trên thế giới. Mà một khi xã hội phát triển thì kèm theo đó là tệ nạn, tội phạm càng nhiều. Đó là lý do tại sao nghề thám tử tư không thể nào tách rời khỏi một xã hội phát triển. Bỡi vì dù hiểu theo nghĩa nào đi nữa thì các thám tử tư vẫn luôn ngày đêm đóng góp công sức của mình để giám thiểu hoặc  ngăn chặn những hành vi phạm tội, trong đó hành vi ngoại tình ngoài hôn nhân hay hành vi vi phạm bản quyền tác giả, tác phẩm…là những ví dụ điển hình.

Chính vì lý do đó khi xã hội Việt Nam ngày càng phát triển, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Sài Gòn, Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Thám tử ở Bình Dương, Vũng Tàu, Huế nghề này được phát triển mạnh mẽ nhất, nói chung thành phố càng phát triển bao nhiêu thì nghề thám tử tư càng phát triển bấy nhiêu và ngược lại.

Chính vì thám tử tư cần cho một xã hội phát triển, nên ở nước ngoài các nghề thám tử được các nước sở tại công nhận và hoạt động song song phối hợp hoặc độc lập để giúp các chiến sĩ công an, cảnh sát trấn áp tội phạm. Tiếc rằng ở Việt Nam chúng ta nghề thám tử không được pháp luật công nhận và bảo hộ, nên các công ty thám tử phải tự thân vận động, hoạt động một cách manh nha và thiếu chuyên nghiệp. Từ đó các thám tử tư dù đóng góp cho khách hàng, cho xã hội tới đâu thì vẫn chỉ là người núp phía sau, và tới giờ đã là 2017 rồi mà mãi vẫn là như thế, bỡi những đóng góp này biết đến bao giờ mới được pháp luật Việt Nam công nhận.

Trên thực tế có rất nhiều trường hợp mà thám tử tư đã trở thành cứu cánh và là lựa chọn cuối cùng, duy nhất của người dân. Kết quả thám tử cho biết khiến gia đình anh An thở phào. Chả là cô bé đang "kết" cậu bạn cùng lớp, nên tâm tính thay đổi. Sau khi được bố mẹ tâm sự cởi mở, cô bé đã thổ lộ "chuyện riêng" và hứa sẽ quyết tâm thi đỗ đại học.

Câu chuyện thực tế sau khi thám tử phá án: 

Có cô con gái "rượu" vốn ngoan hiền chuẩn bị thi đại học mà gần đây chểnh mảng học hành, buồn vui thất thường và có vẻ xa cách bố mẹ, vợ chồng anh An quyết định phải tìm ra ngọn nguồn sự việc trước khi quá muộn. Ngặt nỗi, anh thường xuyên phải đi công tác, còn chị vừa tất bật với công việc ở cơ quan, chăm cậu con nhỏ, lại thêm mẹ chồng ốm yếu liên tục nên thời gian để "theo dõi" con gái quá khó. Họ quyết định thuê thám tử tư. Một hợp đồng với mức phí 15 triệu được ký nhanh chóng sau đó.

Kết quả thám tử cho biết khiến gia đình anh An thở phào. Chả là cô bé đang "kết" cậu bạn cùng lớp, nên tâm tính thay đổi. Sau khi được bố mẹ tâm sự cởi mở, cô bé đã thổ lộ "chuyện riêng" và hứa sẽ quyết tâm thi đỗ đại học.

Đây chỉ là một trong hàng trăm nhu cầu cung cấp thông tin hiện nay mà dịch vụ thám tử tư sẵn sàng đáp ứng. Chỉ cần vào trang tìm kiếm google.com và gõ từ "thám tử tư" hay "dịch vụ thám tử", sẽ có hàng loạt website quảng cáo sinh động về dịch vụ này.

Thực ra, dịch vụ tìm hiểu, cung cấp thông tin là nhu cầu tất yếu của đời sống. Theo thám tử M.N thì nhu cầu sử dụng dịch vụ thám tử tư trong xã hội càng ngày càng nhiều. Nếu như trước đây chỉ những người có điều kiện kinh tế khá mới dám nhờ thám tử thì hiện nay ở một số thành phố lớn, nhất là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, Thám tử Bình Dương việc sử dụng dịch vụ thám tử khi cần tìm hiểu thông tin đang trở nên phổ biến, với các yêu cầu ngày càng phong phú. Trước đây, phần lớn là nhu cầu tìm hiểu những vấn đề liên quan đến quan hệ gia đình như tìm hiểu về các mối quan hệ đáng ngờ của vợ chồng, con cái, tìm kiếm người già lạc đường, con trẻ bỏ nhà đi… thì hiện nay có thêm nhiều nhu cầu như: Cung cấp thông tin phục vụ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghiệp, chống hàng giả, hàng nhái, tìm hiểu về đối tác trước khi quyết định hợp tác làm ăn, tìm hiểu tài sản của con nợ để dễ đòi, và gần đây nhất là nhu cầu của giới trẻ muốn tìm hiểu kỹ hơn về "nửa kia" trước khi tiến tới hôn nhân.

Các công ty thám tử đều hoạt động chui và thiếu chuyên nghiệp dù xã hội cần

Pháp luật hiện hành qui định điều tra là thẩm quyền của cơ quan Nhà nước. Điều này là hết sức cần thiết bởi việc "điều tra tư" - thám tử tư là dịch vụ cực kỳ nhạy cảm. Chỉ cần hơi "quá đà", rất có thể các thám tử tư sẽ vướng vào các qui định cấm như xâm phạm bí mật đời tư, quyền công dân, bí mật kinh doanh… và gây nên nhiều hệ lụy. Cũng có lẽ vì vậy nên sau khi một vài doanh nghiệp (tính trong cả nước) được cấp phép hoạt động "điều tra và bảo vệ", "cung cấp thông tin", thì các cơ quan chức năng đã "siết" lại việc thành lập các doanh nghiệp kinh doanh loại hình dịch vụ này. Còn theo Nghị định số 52/2008/NĐ-CP về quản lý kinh doanh dịch vụ bảo vệ thì doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bảo vệ và nhân viên của các doanh nghiệp này bị cấm tiến hành các hoạt động vũ trang, hoạt động điều tra, thám tử tư dưới mọi hình thức.

Nên công khai dịch vụ thám tử ở Việt Nam. Ảnh minh họa: http://thamtutanphat.com

Thực tế cho thấy, xã hội có nhu cầu thật sự về dịch vụ thám tử và nhiều nước xem đây là một nghề chân chính. Còn tại Việt Nam, do thiếu một hành lang pháp lý "rõ ràng" nên hoạt động thám tử tư phát triển theo kiểu tự phát. Đã có không ít chuyện "dở khóc, dở cười" từ dịch vụ thám tử như thám tử ăn cả "hai mang" khi tìm hiểu được thông tin ông chồng ngoại tình thì vừa lấy thù lao từ bà vợ, lại sử dụng thông tin có được để tống tiền ông chồng. Tương tự là có được thông tin từ đối tác kinh doanh cũng vừa "bán" lấy tiền, vừa quay lại tống tiền doanh nghiệp…

Thực tế cũng cho thấy ngày càng nhiều tổ chức, cá nhân hành nghề thám tử theo kiểu "bán công khai" với nguồn lợi nhuận thu được không nhỏ mà không phải chịu một khoản thuế nào. Theo nhiều "người trong cuộc" thì đây là dịch vụ đang hái ra tiền. Thực tiễn này bộc lộ nhiều điểm đáng bàn. Không được cấp phép, đồng nghĩa với việc không có sự kiểm tra, quản lý của cơ quan chức năng nhưng dịch vụ thám tử vẫn tồn tại, thậm chí là "sống khỏe", nghĩa là rất khó cấm trên thực tế. Vấn đề đặt ra là xử lý như thế nào với thực trạng này?

Cần một hành lang pháp lý rõ ràng!

Nhìn nhận một cách toàn diện thì ngoài một số vụ việc "lình xình" vi phạm pháp luật, dịch vụ thám tử cũng đã giúp nhiều người dân, doanh nghiệp biết cụ thể vấn đề cần tìm hiểu và có biện pháp giải quyết phù hợp. Nhờ dịch vụ thám tử, nhiều người đã tìm lại được người thân bị lưu lạc; nhờ thông tin chính xác về tình trạng tài chính của đối tác mà không ít doanh nghiệp tránh được rủi ro, lừa đảo trong kinh doanh… Hiện, không ít Văn phòng luật sư, Cty luật làm dịch vụ đại diện quyền sở hữu trí tuệ hiện nay đã được các tập đoàn kinh tế ký hợp đồng dài hạn để cung cấp thông tin, xác nhận bằng chứng làm giả, làm nhái sản phẩm của họ.

Phải chăng đã đến thời điểm thích hợp để công nhận nghề thám tử ở Việt Nam?

>> Bài viết về đội thám tử giỏi ở huyện Phú Giáo Tỉnh Bình Dương. Ảnh: http://thamtutanphat.com

Từ thực tiễn nhiều năm hành nghề, luật sư Nguyễn Thị Hằng Nga (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng sử dụng dịch vụ thám tử là nhu cầu của xã hội nên được pháp luật thừa nhận. Nói như thế không có nghĩa là cho phép thám tử tư được tham gia điều tra, cung cấp thông tin trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, mà chỉ trong một số lĩnh vực nhất định, theo một hành lang pháp lý phù hợp, cụ thể và chặt chẽ như bảo mật, sử dụng thông tin như thế nào, thám tử được sử dụng biện pháp nghiệp vụ gì để thu thập thông tin... Cũng theo luật sư Nga, nên cho phép và cấp phép để hoạt động thám tử "danh chính ngôn thuận". Như vậy, Nhà nước vừa quản lý, kiểm soát được một loại dịch vụ nhạy cảm, không mất một nguồn thuế cho ngân sách, mà người dân, doanh nghiệp cũng được thụ hưởng dịch vụ tốt hơn do thám tử được đào tạo "công khai".

Thám tử là một nghề nhạy cảm bởi khi hành nghề, có được những thông tin "thâm cung bí sử" mà nếu tiết lộ cho người khác biết, thường họ sẽ có một khoản lợi nhuận. Ngay các cơ quan điều tra của Nhà nước với bộ máy giám sát thật nghiêm ngặt cũng không tránh khỏi vi phạm nên nếu các "điều tra viên tư" không làm đúng nhiệm vụ mà lợi dụng việc thu thập thông tin để thực hiện các hành vi sai trái thì sẽ gây ra hậu quả khôn lường.

Do đó, đòi hỏi người theo nghề không chỉ có nghiệp vụ, mà còn phải có đạo đức, cái tâm với nghề - đó cũng là một trong những yếu tố để nghề thám tử sớm có một hành lang pháp lý rõ ràng! Phải chăng đã đến lúc cần phải công nhận sự tồn tại của nghề thám tử tư tại Việt Nam vì theo thám tử Tấn Phát thì không thể tách rời nghề thám tử với sự phát triển của xã hội.